د ادبي تذکره لیکنې اصول، لارې چارې او د ځينو ادبي تذکرو ارزونه

د افغانستان د علومو اکاډمي د بشري علومو معاونیت د ژبو او ادبیاتو مرکز د پښتو ژبې او ادبیاتو انسټیټوټ علمي غړي څېړندوی مطیع الله ساحل «د ادبي تذکره لیکنې اصول، لارې چارې او د ځينو ادبي تذکرو ارزونه» تر سرليک لاندې علمي – څېړنيز کنفرانس وړاندې کړ.

څېړونکي د دې علمي ـ څېړنيز کنفرانس په پیل کې د ادبي تذکره لیکنې پر ارزښت او اهمیت خبرې وکړې، نوموړي وویل: ادبي تذکره د ادبیاتو د خوندیتابه غوره او ګټوره وسیله ده، په پښتو ادبیاتو کې ادبي تذکرې لومړي مأخذونه دي چې د ادبیاتو د پخواني او ابتدايي دور په اړه معلومات راکوي او د هغو لیکوالو او شاعرانو د ژوند، فکر، هنر او ادبي هڅو په اړه مو خبروي چې پېړي پېړۍ وړاندې اوسېدل او اوس له هماغه فعالیتونو څخه د ادبیاتو د پرمختګ او د پښتو ادب د فرهنګي ذخیرې د غنا په برخه کې استفاده کوو.

پر دې سربېره د ادبي تذکرې د لغوي او اصطلاحي پېژندنه یې وکړه ، ورپسې یې د ادبي تذکره لیکنې د تاریخي بهیر په اړه معلومات وړاندې کړل چې په پښتو ادب کې ادبي تذکره لیکنه له څه وخته او څنګه پيل شوې او تر ننه دغه بهیر څه ډول را رسېدلی دی، کومو لیکوالو د دغه بهیر په دوام کې ونډه اخیستې ده؟ همدا راز په دغه علمي ـ څېړنیز کنفرانس کې د ادبي تذکرې پر ډولونو پراخ بحث وشو، ځکه په تذکره لیکنه کې لومړی اصل دا دی کله چې کوم لیکوال ادبي تذکره لیکي، نو لومړی باید د تذکرې ډول وټاکي او پر هماغه مسیر مخکې لاړ شي، تر دغه بحث وروسته د ادبي تذکره لیکنې لپاره پر هغو لارو چارو خبرې وشوې چې په بېلابېلو وختونو کې د پوهانو له خوا د اړتیا له مخې ټاکل شوي دي.

دغه اصول لومړی په عمومی توګه پر درېوو برخو ووېشل شول چې هرې برخې بیا ځانته بېلابېل اصول او لارې چارې لرلې لکه: ۱ـ د شاعر یا لیکوال بشپړ احوال او ژوند پېښو د راوړلو لپاره اصول او معیارونه.

۲ـ د شاعر او لیکوال د آثارو( ادبي پنځونو او لیکنو)د معرفي کولو لپاره اصول او معیارونه .

۳ـ د شاعر او لیکوال د شعري او نثري بېلګو د راوړلو لپاره اصول او معیارونه .

پر پورتنیو اصولو سربېره د ادبي تذکره لیکنې ځینې عمومي اصول او لارې چارې هم و ښودل شوې چې په رعایت سره به یې، مؤثرې، کره او پوره ادبي تذکرې و لیکل شي.

څېړونکي پر دغو او دې ته ورته موضوعاتو سربېره د پښتو ادب څلور ادبي تذکرې د ټاکل شویو اصولو پر اساس ارزولي، د هغو ښېګڼې او نیمګړتیاوې جوتې شوې او د دغو نیمګړتیاوو لپاره یې حللارې بیان کړې. د کنفرانس په پای کې د څېړونکو او استادانو پوښتنو ته ځوابونه وویل شول او د ټاکلې کميسيون له خوا وړاندې شوی کنفرانس مثبت و ارزول شو.